Endüstriyel tesislerden su arıtma sistemlerine, HVAC uygulamalarından basınçlı hava hatlarına kadar birçok alanda manometre doğru ve güvenli çalışma için kritik bir rol oynar. Yanlış seçilen bir manometre yalnızca hatalı ölçümlere değil, aynı zamanda ekipman arızalarına, enerji kaybına ve proses güvenliği risklerine yol açabilir.
Peki doğru manometre seçimi için hangi kriterlere dikkat etmek gerekir?

Bu rehberde, manometre seçerken göz önünde bulundurulması gereken teknik özellikleri, kullanım senaryolarına göre doğru seçim yöntemlerini ve uzun vadede verimlilik sağlayacak ipuçlarını ayrıntılı bir şekilde ele aldık.

1. Kullanılacağı Ortam ve Uygulama Tipi

Bir manometre ilk olarak nerede ve hangi koşullarda kullanılacağına göre seçilmelidir.
Aşağıdaki sorular doğru seçimi belirlemede kritik rol oynar:

• Ölçülecek akışkan nedir?
  Su, yağ, hava, gaz, buhar, kimyasal akışkanlar… Her biri farklı malzeme ve dolum gerektirebilir.

• Ortam sıcaklığı kaç derece?
  Aşırı sıcak ve soğuk ortamlar ölçüm hassasiyetini düşürebilir.

• Titreşim ya da darbe var mı?
  Kompresör, pompa çıkışları veya titreşimli makinelerde gliserinli manometre şarttır.

• Dış ortamda mı kullanılacak?
  Dış ortam kullanımı için paslanmaz çelik gövde ve UV’ye dayanıklı cam tercih edilmelidir.

2. Basınç Aralığı (Ölçüm Skalası)

Seçimindeki en kritik noktalardan biri doğru basınç aralığının belirlenmesidir.

Doğru kural:

Skala aralığı, ölçülen normal basıncın iki katı olacak şekilde seçilmelidir.

Örneğin:
Çalışma basıncı 4 bar olan bir hat için 8 bar skalalı bir manometre idealdir.

Bu neden önemli?

• Skalasının uç noktalarında ölçüm hassasiyeti düşer.

• Aşırı basınç, manometre mekanizmasına zarar verebilir.

• Ölçüm okunabilirliği artar, cihaz ömrü uzar.

3. Bağlantı Tipi ve Çap Seçimi

a) Bağlantı Çeşitleri

• Alt bağlantı (Bottom Connection – BC)
  Genellikle panel altına, boru üzerine veya ekipmanın yanına montaj için uygundur.

• Arka bağlantı (Back Connection – CC)
  Panel montajı yapılan sistemlerde tercih edilir.

b) Bağlantı Çapı

Sıklıkla kullanılan bağlantı çapları:

• 1/4"

• 1/2"

• 3/8" (daha az yaygın)

Basınçlı hava sistemlerinde 1/4”, endüstriyel hatlarda ise genellikle 1/2” bağlantı tercih edilir.

4. Hassasiyet Sınıfı

Hassasiyet sınıfı %0.6 – %4 arasında değişir.
Kritik proseslerde yüksek hassasiyetli modeller gerekirken, basit uygulamalarda daha düşük hassasiyet yeterlidir.

• %0.6 – %1 : Laboratuvar ve yüksek hassasiyet gereken prosesler

• %1.6 – %2.5 : Endüstriyel uygulamalar

• %4 : Düşük hassasiyetin yeterli olduğu genel sistemler

Hassasiyet değeri ne kadar düşükse, ölçüm o kadar doğru olur.

5. Gövde ve İç Mekanizma Malzemesi

Malzemesi, ölçülen akışkanın kimyasal yapısına göre seçilmelidir.

En yaygın malzemeler:

• Pirinç gövde – pirinç mekanizma:
  Su, hava, yağ gibi korozif olmayan akışkanlarda ideal.

• Paslanmaz çelik gövde – paslanmaz mekanizma:
  Kimyasallar, gıda prosesleri, buhar uygulamaları ve dış ortam için gereklidir.

Neden önemli?

Yanlış malzeme seçimi korozyona, gövde delinmesine veya iç mekanizmanın bozulmasına neden olabilir.

6. Gliserinli veya Kuru Manometre?

Gliserinli Ne Zaman Kullanılır?

• Titreşimin yoğun olduğu alanlar

• Darbe basıncı (sudden pressure spike) oluşan hatlar

• Kompresör çıkışları

• Hidrolik sistemler

• Pompa uygulamaları

Gliserin, titreşimleri sönümleyerek ibrenin daha stabil ve doğru ölçüm yapmasını sağlar.

Kuru Ne Zaman Kullanılır?

• Titreşimsiz sistemler

• Genel su, hava, gaz uygulamaları

• Kapalı devre tesisatlar

7. Kadran Çapı (Dial Size)

Okunabilirlik için doğru kadran çapı büyük önem taşır.

• 40–50 mm: Dar alanlar

• 63 mm: Kompakt ve okunabilir sistemler

• 100–160 mm: Uzak mesafeden okuma gereken endüstriyel hatlar

Özellikle üretim tesislerinde 100 mm manometreler hem iş güvenliği hem de hızlı görsel kontrol açısından avantaj sağlar.

8. Montaj Konumu ve Koruyucu Aksesuarlar

Doğru montaj ve koruyucu aksesuarlar manometrenin ömrünü uzatır.

Önerilen aksesuarlar:

• Sifon borusu:
  Buhar kullanılan hatlarda sıcaklığı düşürür, mekanizmayı korur.

• Vana / musluk:
  Manometrenin servis sırasında devreden çıkarılmasını sağlar.

• Koruma kapağı / kauçuk kılıf:
  Darbe alan yerlerde gövdeyi korur.

• Diyaframlı bağlantı elemanları:
  Tortulu, viskoz veya kirli akışkanlarda mekanizmanın tıkanmasını engeller.

9. Uygulamaya Göre Manometre Seçim Önerileri

Buhar sistemleri için:

• Paslanmaz çelik gövde

• Sifon borusu

• Yüksek sıcaklığa dayanım

• Gliserinli tercih edilebilir

Kompresör ve basınçlı hava sistemleri için:

• Gliserinli manometre

• 1/4” bağlantı

• 63 mm veya 100 mm çap

Kimyasal akışkanlar için:

• Tamamen paslanmaz çelik gövde

• Diyaframlı bağlantı

• Korozyona dayanıklı yapı

Su tesisatları için:

• Pirinç gövde

• 1/2” bağlantı

• Kuru veya düşük titreşimli gliserinli modeller

Sonuç: Doğru Manometre, Doğru Ölçüm ve Güvenli Sistem Demektir

Bir manometre seçimi basit gibi görünse de; basınç aralığı, malzeme yapısı, hassasiyet sınıfı, bağlantı tipi ve uygulama gereksinimleri gibi faktörler uzun ömürlü ve güvenilir bir kullanım için kritik öneme sahiptir.
Doğru seçilmiş bir manometre:

• Sistem güvenliğini artırır

• Arızaları erken tespit etmeyi sağlar

• Enerji verimliliğini yükseltir

• Ekipman ömrünü uzatır

Tesisiniz için en doğru modele karar vermek, hem güvenlik hem de maliyet açısından büyük avantaj sağlar.